حرف دل استاد داود نیکنام در مورد هنر ، هنرمند و هنر خوشنویسی
......
......
بسمه تعالی
بنام آنکه ما به او محتاجیم او به ما مشتاق
خداوند متعال تعلیم خط و نویسندگی را بخود نسبت داده و برای بر بندگان خود مرحمت فرموده و در شرافت آن فرموده است :
اقراء و ربک الاکرم الذی علم بالقلم علم الانسان ما لم یعلم
بخوان قرآن را و بدانکه پروردگار تو ، کریمترین کریمان است
آن خدایی که بشر را علم نوشتتن به قلم آموخت و به آدم آنچه را که نمیدانست به الهام خود تعلیم داد
خیز تا برکلک آن نقاش جان افشان کنیم
کاین همه نقش عجب در گردش پرگار بود
سپاس بیکران خداوندی را که با قدرت لا یزالش به ما نعمت هستی بخشید و با زیبایی مطلق و بی نهایت خود بندگانش را آراست و به هنرهای گوناگون مستعد نمود .
حضرت احدیت چنان جوان هستی را هنرمندانه خلق کرده که نمی شود اصلا فرض کرد یک زندگی با معنی و پر محتوا و با روح را که از هنر خالی باشد . هر جا بنگریم تجلی زیبایی و عظمت و هنر ناب خداوند جمیل است و در خلقت انسان هنر خویش را به اوج رسانده و خلیفه خود بر روی زمین قرار داده است .
هنر تلاش است ، تلاشی پایان ناپذیر در مناقشه درون و رسیدن تا خدا .
آنجاست که آغاز انسان ، آغاز هنر و آغاز هنر، آغاز انسان به تعبیری خلیفه الله بودن است .
هنر یکی از اسراسر آمیز ترین جلوه های روح انسانی است و انسان در این مسیر از وجود مادی و فیزیکی فراتر می رود و گام در جهان معنی میگذارد و در این جهان به کشف و مکاشفه برای یافتن حقیقت سرشت انسان ، خود را ملکوتی و ماورایی میکند .
هنر در جان آدمی ، روح مهربانی و عشق می دهد و جامعه را لبریز از لطافت و ظرافت می کند
هنر آمیخته با زیبایی هاست و زیبایی به قول افلاطون :
شکوه حقیقت است و زندگی بدون زیبایی فاقد نشاط ، امید ، هدف متعالی و بی معنی خواهد بود و انسان را دچار سردرگمی و بی هویتی خواهد کرد .
لذا باید از هنر در زمینه های مختلف زندگی بهره جست و زیبایی های زندگی را در کنار واقعیت های آن پیدا کرد و لذت برد .هنر در چالش اندیشه ها هیچگاه نابود نمی شود و در بستر تاریخ و سیر تکاملی خود همیشه زنده و جاوید است .
انسانها با هنر می توانند جهان خود را تا حد نا متناهی گسترش دهند ، جهانی که نزد هنر مند واقعی از دغدغه های معمول زندگی و مسایل رایج روح آزار خبری نیست ، زندگی در هنر با شکوه و زیبا متجلی میگردد .
هنر به انسان می آموزد تا در راه های نا شناخته وجود ، گام بر دارد ، زیرا انسان ناگزیر است که در راه های نا رفته ، با زاویه دید بازتر و آگاه تر گام بگذارد .
هنر آواز بیداری و امیدواری را برای انسان سر می دهد که همواره برای بقا بکوشد .
هنر لحظه هایی پیش روی ما میگذارد تا به این امیدوار بودن ، مفهوم و معنای وسیعی را به باور بنشینیم چرا که در هنر توان خلاقیت و آفرینش انسان به اثبات می رسد .
هنر بیان عواطف و احساسات است ، هنر ساختن و پرداختن است که مبتنی بر هدفی اجرا می گردد و همه اش حکایت از مفاهیم با ارزش دارد . در این رهگذر هنرمندان که تاثیر گذارترین افراد جامعه هستند مسئولیت خطیر و بس حساسی را بر دوش دارند و با زبان هنر که رساترین و بلیغ ترین است ، عالی ترین مضامین اسلامی و انسانی را در بهترین شکل ممکن تبلیغ می نمایند .
هنر با ظرافت های خاص خود ، سهم بسیاری در رشد و کمال انسان دارد .
هنر باید پیام دهد و مشخص کند خوب زیستن را و خوب مردن را .
هنر انسان را باید از فرش به عرش ببرد و او را که اشرف مخلوقات است آسمانی و ملکوتی کند .
......
......
و اما اهداف اساسی هنر اصیل و حقیقی از زبان زنده یاد علامه محمد تقی جعفری رحمه الله علیه :
1-تلطیف روح
2-تحریک و تقویت عواطف انسانی
3-تخفیف حس خود خواهی و انحصار طلبی و تکبر در مقابل تجلی قدرت پروردگار متعال
4-هم بستگی روحی و اجتماعی در بین افراد
5-تخفیف رذایل اخلاقی و عقده های روانی که از خود خواهی ها نشأت می گیرد .
6-احیاء زیبایی فطری و فراموش شده روح والای انسانی
پس نتیجه میگیریم هنر در مراحل سیر کمال خود نمونه ای است از تجلی زیبایی روح در قالب محسوس
زندگی در صدف خویش گهر ساختن است
در دل شعله فرو رفتن و نگذاشتن است
هنر زنده دلان خواب و پریشانی نیست
از همین خاک جهان دگری ساختنی است
.....
.....
و اما هنرمند :
هنرمند زمانی هنرمند است که خود را بی هنر ترین انسانها بداند و صرفا آنچه را خلق می کند به عنوان عطیه ای از طرف حضرت دوست بداند و خویشتن خویش را هر روز با گذشتن از نفس اماره و گذشتن از خواسته های تنزل دهنده مقام والای انسانیت ، به جوهره اصیل آنچه بایسته ی انسان معنا دار و متعالی است خود را نزدیک کند .
هنرمند باید گوش را ، چشم را ، دل را ، زبان را به آنچه رضای حضرت حق است فرمان دهد و این گونه ، هنرش در مرتبه ملکوت و جبروت قرار می گیرد
حضرت امام خمینی رحمه الله علیه فرمودند :
آن وقت که قلم بدست می گیرید و می نویسید ، بدانید که فکر شما ، قلب شما ، قلم شما ، دست شما و زبان شما ، همه در محضر خداست .
تلاش هنرمند یعنی تکاپو برای رسیدن به مراحل بعدی و در نهایت مراتب عالی هنری و دریافت پاسخ به احساسات درونی ، این جدیت باید به دور از هوای نفس بوده و منیتها کنار گذاشته شود ، آن وقت از خود بی خود خواهد بود و این خود سرمنشاء زیبایی های هنری بوده و الطاف خفیه الهی را دریافت خواهد کرد و اگر قلم به دست صاحب اصلی یعنی مالک حقیقی عالم هستی سپرده شود هنرمند می تواند به سر منزل مقصود نزدیک شود .
هنرمند همواره رسالتی بر دوش خود احساس می کند و هر حرکت او پیغامی را در بر دارد چرا که یک هنرمند میخواهد جامعه را متحول کند و سطح اگاهی و درک آن را افزایش دهد .
هنرمند اگر بخواهد در زمینه رشته مورد علاقه اش پیشرفتی داشته باشد و در انسان تاثیر بگذارد باید با استعانت از آیه " و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه " بهره ها جوید .
با توجه دقیق به آیه شریفه ، هنرمند روح و جسم خود را از هر آلودگی و نا پاکی مبرا ساخته و در راه جهاد با نفس خبیث و از بین بردن صفات رذیله که در راس آنها تکبر قرار دارد بکوشد تا ظرف دل خویش را لایق نزول رحمت واسعه الهی گرداند و در مسیر تعلیم و تعلم و آموزش هنر توأم با اخلاق و حفظ هویت دینی و رعایت آداب و معاشرت انسانی قدم بگذارد در این صورت به لطف حضرت حق سبحانه و تعالی آثار جاویدان و مانا از خود به یادگار خواهد گذاشت که محدود به زمان و مکان نخواهد بود بقول حضرت مولانا :
عاشقی دانی چه باشد جان و تن بگداختن
غیر مهر دوست را از دل برون انداختن
از خودی بیزار گشتن دوست را جستن بجان
ترک درمان کردن و با درد عشقش ساختن
هنرمند زمانی به تعالی می رسد که با یگانگی دست و دل و وحدت درونی اثری را بیافریند
هنرمند چنان باید وارسته شود که نظاره گر باشد ، تماشاگر تماشاگه راز شود .
زمانی که بتواند زیبایی های واقعی را که انعکاس وجه الله و نشانه قامت رعنای محبوب است ترسیم کند ، آن وقت صاحب اصلی هنر ، دست او را میگیرد و قلم آن را میگرداند ، دید و احساس او سرشار از الهام و شهود می شود .
هنرمند باید مردمی باشد و هنرمند مردمی کسی است که وقتی اثری را خلق می کند ، ما حصل فکر و اندیشه و ذوق سلیم و زیبایی درون اش در میان مردم بچرخد . اگر قطعه ای موسیقی خلق کرده ، مردم زمزمه اش کنند ، اگر تابلوی نقاشی کشیده اثرش روی دیوار خانه ها جا خوش کند ، اگر شعری گفته شعرش را پیر و جوان از بر باشند و اگر مطلبی را خوشنویسی کرده مردم باید تحت تاثیر قرار گیرند ، پس خالق این آثار را می توان هنرمند مردمی نامید . هنرمندی که برای مردم می نویسد می سراید و نقش می زند .
.....
.....
و آخر سخن :
هنر مقدس خوشنویسی ، هنری دقیق و ظریف است که از یک سو هم قدم با ذوق و عشق و از سویی دیگر دمساز دانش و خرد است و خوشنویس با این دو ، در راه فضیلت و کمال و درجات عالی انسانی ، گام می گذارد .
در میان عرصه های گوناگون هنر اسلامی ، خوشنویسی یکی از والاترین هنر هاست که در گسترش کلام وحی الهی پا به عرصه هستی نهاده و دامنه نفوذ و موج حضور آن سر تا سر جهان اسلام را در بر گرفته است و تعالی این هنر مقدس رابطه ای مستقیم با طهارت روح ، تهذیب نفس ، انضباط ذهن و قدرت دست هنرمند دارد و تاثیر شگفت و جادویی به روح مخاطب میگذارد .
طبع لطیف انسان را مسرور و چشم را روشن می سازد و از چنان شأن و منزلتی برخوردار است که بیننده را مجذوب خود ساخته و روح را جلا می بخشد .
در فضیلت از این ندانم بیش
که خدا در کتاب عرشی خویش
به دوات و قلم خورد سوگند
آفرین بر چنین مقام بلند
خوشنویسی از مبانی توحیدی و الهی منبعث است و بیانگر احساس پاک عرفانی و معنوی است
هارمونی موزون خط ، نظم ، ریتم و هماهنگی آن برای اکثر انسانها جذابیت خاصی دارد .
در میان خطوط ،
خط پر رمز و راز و پر پیچ و تاب نستعلیق ، یک سرو گردن بالاتر خودنمایی می کند . شیوه نستعلیق و ترکیب حروف و کلمات زیبای آن ، در حد اعجاز است و از اینرو عروس خطوط ایرانی لقب گرفته است
حس زیبا طلبی ، زیبا نویسی و زیبا بودن در این هنر بیش از بقیه رشته های هنری است ، تاثیری که تحریر یک جمله پر محتوا یا یک بیت شعر نغز به مخاطب می گذارد برخی مواقع بیش از یک کتاب یا یک سخنرانی است برای همین مسئولیت هنرمند سنگین است .
هنر شناس معاصر جناب بوکهارت گفته است :
هیچ هنری در پرورش ذوق هنری مسلمانان به اندازه خوشنویسی موثر نبوده است
خوشنویس عارفانه می نگرد ، عارفانه زندگی می کند و با هنر خود انسان را بسوی شناخت دقیق خویشتن و جهان هستی سوق می دهد و این یعنی حرکت توحیدی
......
......
بار الها
در قرآن به قلم و آنچه می نویسد قسم یاد کرده ای
دستمان را بگیر که قلممان برای تو باشد ، در راه تو باشد
رانش و چرخش آن با رضای تو باشد
و گرنه حاصل این زندگی هنری خسران است و بس ...
..........
لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمایید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید
