مصاحبه خبرنگار روزنامه ایران با استاد جلیل رسولی با عنوان :
خوشنويسي درذات ايراني‌هاست
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
استاد جليل رسولي هنرمند خوشنويس كشورمان است و در زمينه نقاشيخط فعاليت بسياري دارد. او اظهارنظرهاي جالبي درباره اين هنر دارد و معتقد است: در اكثر ايراني‌ها به طور ژنتيكي استعداد خوشنويسي نهاده شده و اين ضرورت وجود دارد كه اين استعداد پرورش پيدا كند، زمينه ظهور آن فراهم شود و خود را نشان دهد. گفت‌وگوي ما را با اين هنرمند مي‌خوانيد.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
آقاي رسولي آيا امروزه هنر خوشنويسي در خانواده‌هاي ايراني مانند گذشته حائز اهميت است؟
در حال حاضر آن طور كه بايد و شايد به هنر خوشنويسي توجهي نمي‌شود. زماني كه ما محصل بوديم آموزش خط يكي از دروس اصلي محسوب مي‌شد يعني ما معلم خط داشتيم اما متأسفانه حالا، چنين اتفاقي نمي‌افتد مگر اينكه تنها افراد علاقه‌مند به هنر خوشنويسي فرزندانشان را به كلاس‌هاي مختلف در اين رشته مي‌فرستند. در حالي كه در زمان ما خط خوب نشانه‌اي براي تفاخر بود يعني كسي كه خط خوبي داشت به ديگران فخر مي‌فروخت. چند سال پيش براي مدتي روي خط‌هاي قديمي ايراني پژوهش مي‌كردم به اين نتيجه رسيدم كه مجموعاً مي‌توان گفت اكثر ايراني‌ها در گذشته خطاط بودند اما در حال حاضر تعداد خوشنويسان ما بسيار كم است به طوري كه امروزه خوشنويسي جنبه هنري پيدا كرده است. يعني هر كسي كه خط خوبي دارد از او به عنوان هنرمند ياد مي‌كنند.
شما چه راهكاري پيشنهاد مي‌كنيد؟
خانواده هايي كه فرزندانشان به خوشنويسي علاقه دارند آنها را به كلاس خط بفرستند. من بارها شده به آموزش و پرورش پيشنهاد داده‌ام (طي مصاحبه‌هايي كه داشتم) كه دوباره كلاس‌هاي خط را داير كنند؛ چرا كه خوشنويسي بايد از همان دوران دبستان مورد توجه قرار بگيرد. متأسفانه سال‌هاست كه شاهد آموزش خط در مدارس نيستيم و آن‌طور كه بايد و شايد به آن اهميتي نمي‌دهند. ما نمي‌خواهيم كه همه خوشنويس يا هنرمند شوند اما حداقل انتظارمان اين است كه مردم ما از خط خوبي برخوردار باشند.
يعني شما فكر مي‌كنيد آموزش و پرورش آن طور كه بايد و شايد وظيفه‌اش را در قبال اين هنر انجام نداده است؟
بله، به نظر من اين يك واقعيت است كه بارها آن را مطرح كرده‌ام اما هيچ وقت به آن توجه نكرده‌اند و در بسياري مواقع برداشت‌شان اين گونه است كه من به نفع خودم حرف مي‌زنم. اما باور كنيد اين گونه نيست ،دلم براي اين هنر مي‌سوزد، زيرا خوشنويسي در حقيقت هنر ملي ما ايراني‌هاست و يكي از نشانه‌هاي فرهنگي بودن ما. به علاوه خوشنويسي هنرهاي بسياري را به دنبال خود مي‌آورد چرا كه به واسطه آن فرد به دنبال ادبيات مي‌رود، به دنبال فرهنگ خودمان و ...
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
از نظر شما زندگي ماشيني جهان امروز تا چه حد در كمرنگ شدن اين هنر تأثيرگذار بوده است؟
انجام كارها با كامپيوتر و به شكل ديجيتالي به طور خود به خود انسان‌ها را از هنر دور كرده و امروز اگر لحظه‌اي به خودمان آييم؛ مي‌بينيم كه هنرخوشنويسي را فقط در موزه‌ها بايد ببينيم. در حالي كه به نظر من خوشنويسي بايد همگاني شود همان طور كه قديم‌ها در تمام خانواده‌هاي ايراني مورد توجه بوده است. البته نمي‌شود انتظار داشت كه امروز هم مثل روزگار گذشته بشود؛ اين واقعيتي است كه هرگز رخ نمي‌دهد ولي خب از طرفي هم آدم نگران مي‌شود و دلش مي‌سوزد مثلاً نوه من ممكن است فردا اصلاً نداند خوشنويسي چه هنري است؟ يعني كم‌كم به آنجا برسد و اتفاقاتي كه در خوشنويسي ما نبايد بيفتد رخ دهد.
از نظر تعداد چطور؟
يكي از مسائل ديگري كه ما در ايران با آن مواجه هستيم اين است كه با وجود آن كه تعداد خوشنويسان خوب در كشور ما زياد است اماچندان كه بايد به آنها اهميتي نمي‌دهند. در حالي كه وقتي به كشورهاي عربي براي برگزاري نمايشگاه مي‌روم يا براي داوري دعوت مي‌شوم مي‌بينم به كساني كه كارشان بسيار ضعيف‌تر از هنرمندان ماست چه بهايي مي‌دهند چراكه تعداد خوشنويسان متبحر آنها محدود بوده و حفظ آنها برايشان مهم است. ممكن است براي من و امثال من كه سال‌هاست كار مي‌كنيم تشويق كردن كم‌اهميت باشد هرچند كه در روحيه‌مان تأثيرگذار است اما روي بهتر شدن يا بدتر شدن كارمان تأثيري نمي‌گذارد. ما آلوده اين كار شده‌ايم و تا آخرين نفس به آن مي‌پردازيم.
نقش مسائل مادي را درحفظ اين هنرچطور ارزيابي مي‌كنيد؟
بخشي از مشكلاتي كه امروز گريبان اين هنر را گرفته است، به مسائل مادي برمي‌گردد. حضرت علي(ع) فرموده‌اند زماني كه فقر از در خانه‌اي وارد مي‌شود ايمان از پنجره آن خانه بيرون مي‌رود. در زمينه خط هم همين‌طور است هر كسي كه مشكل مالي و اقتصادي دارد عشق او كمرنگ مي‌شود تفاوتي نمي‌كند به خوشنويسي باشد يا هر هنر ديگري. اگر قرار باشد يك هنرمند دغدغه و مشكل مالي داشته باشد، عشق او صدمه مي‌بيند و به تدريج خلاقيت خود را از دست مي‌دهد و اين يك واقعيت است كه در هنر اتفاق مي‌افتد. به نظر من مسئولان و سكانداران هنر در اين زمينه وظايف سنگيني برعهده دارند. در درجه اول بايد به جوان‌ها توجه كنند و در درجه دوم به كساني كه كمي كارشان شكل گرفته و درجه سوم به استادان و پيشكسوتان هم بايد توجه شود. زماني كه من مي‌بينم پس از 50سال كار كردن توجهي به من نمي‌شود و هنوز هم كارم را نمي‌بينند انگيزه خود را از دست خواهم داد اما زماني كه انگيزه باشد آن عشق پررنگ مي‌شود مي‌تواند در جامعه انعكاس داشته باشد و تأثير خوبي روي مخاطبانش بگذارد.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
در هنر خوشنويسي، تعداد هنرمندان مطرح زن را در مقايسه با مردان چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
تا جايي كه من مي‌دانم تعداد خوشنويسان خانم هم زياد است اما دليل اينكه چرا كمتر از آقايان هستند به اين دليل بر مي‌گردد كه خوشنويسي واقعاً كار مشكلي است.
بسياري ازخانم‌ها در نوجواني و قبل از ازدواج با عشق وارد اين كار مي‌شوند و در داوري‌هايي كه داشتم شاهد پيشرفت چشمگيرشان بوده‌ام؛ اما همين افراد زماني كه ازدواج مي‌كنند به دليل مسائلي از جمله خانه‌داري، بچه‌داري و ... از پيشرفت باز مي‌مانند. من اكنون 50 سال است كه خط مي‌نويسم و در طول اين 50 سال بجز خط به هيچ كار ديگري فكر نكردم بجز نوآوري در خوشنويسي و بجز اينكه فقط كاري انجام دهم كه مختص خودم باشد؛ رنگ و بوي خودم را داشته باشد و تمام آن صداهايي كه در قلبم است را بتوانم روي بوم منعكس كنم اما خانم‌ها زماني كه به زندگي متأهلي قدم مي‌گذارند مشكلاتشان بيشتر مي‌شود و به همين دليل است كه تعداد خوشنويسان زني كه صاحب نام و شهرت شده باشند كمتر است و در مقابل تعداد آقايان بيشتر هستند اما در كل مي‌توان گفت عشق به دو هنر مينياتور و خوشنويسي در زنان بيشتر است چرا كه از ظرافت خاصي برخوردارند و با روحيه آنها سازگاري بيشتري دارد.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
آقاي رسولي استعداد تا چه حد مي‌تواند در خط كودكان تأثيرگذار باشد؟
استعداد ذاتي نكته مهمي است دراين راه؛ چراكه به فرد فاقد اين استعداد نمي‌توان به زور هنرخط آموخت. به نظر من در اكثر ايراني‌ها به طور ژنتيكي اين استعداد وجود دارد و تنها بايد پرورش پيدا كند تا هنر فرد در جايي كه شايسته آن است ظهور يابد و خود را نشان دهد. طبيعي است هر كسي كه از نظر ژنتيكي استعداد قوي‌تري داشته باشد بيشتر پيشرفت مي‌كند و هرچه اين استعداد كمتر باشد، كمرنگ‌تر مي‌شود. اين استعداد در همه ايراني‌ها وجود دارد در يكي بيشتر و در يكي كمتر.
برگزاري دوسالانه‌ها، جشنواره‌ها و نمايشگاه‌هاي مختلف در ارتقاي اين رشته هنري چه تأثيري دارند؟
نقش بسيار تأثيرگذاري دارند به طوري كه اگر اينها نباشند تا حدي با ركود مواجه مي‌شويم و حركت به سمت پيشرفت و خلاقيت به مروراز بين مي‌رود. در زمان برگزاري نمايشگاه‌ها و دوسالانه‌ها علاقه‌مندان و هنرمندان، كارهايي نو مي‌بينند. برخي كه همواره از كار خود راضي هستند و فكر مي‌كنند كه ميرعماد يا پيكاسو شده‌اند با ديدن كار ديگران، عيار كار دستشان آمده و مي‌فهمند كه كجاي كارند. اين موجب مي‌شود كه بيشتر پيشرفت كنند و در جهت برطرف كردن نقص‌هاي خود در سال آينده يا دو سال بعد تلاش كنند.
پيشنهاد من به مسئولان همواره اين بوده است كه مبلغ جايزه‌ها را بيشتر كنند چه براي هنرمندان درجه يك و پيشكسوت و چه آنهايي كه درجه سه هستند چرا كه اختصاص دادن جايزه به كارهاي هنري بسيار اهميت دارد و با ايجاد انگيزه منجر به پيشرفت هنرمند مي‌شود.
آيا شما خودتان در دوسالانه‌ها شركت مي‌كنيد؟
خير، به عنوان ميهمان يكي دو كار از خودم را ارائه داده‌ام يا اينكه به عنوان داور حضور داشتم. البته امسال مسئوليت داوري را هم نپذيرفتم چرا كه مشغله‌ام زياد بود.
..........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................
چند کلامی نیز از زندگی استاد جلیل رسولی به زبان خوشان
بسيار علاقمند بودم كه دخترم نرگس كه فارغ‌التحصيل مترجمي زبان انگليسي است راه من را ادامه دهد. خط بسيار خوبي دارد؛ به‌راحتي قلم به دست مي‌گيرد و به زيبايي مي‌نويسد تا جايي كه اگر زمان نوشتن او را ببينيد گمان مي‌بريد كه خودكار به دست گرفته چرا كه به نرمي و راحتي قلم را روي كاغذ حركت مي‌دهد اما او نيز همچون ديگر فرزندانم اين راه را انتخاب نكرد و در مسير ديگري گام برداشت و با وجود اين كه از استعداد كافي براي درخشيدن در هنر خطاطي برخوردار بود اما به اين هنر علاقه چنداني نشان نداد. با اين حال خوشحالم از اينكه مقدمه كتاب «كتاب نور و علي النور» من را او ترجمه كرده است. در مورد فرزندان ديگرم هم بايد بگويم با اين كه از ابتدا در محيطي پرورش يافتند كه چشم و روحشان با رنگ و هنر آشنا شد، آنها هم راهي جز راه من را در پيش گرفتند. حامد فرزند ديگر با وجود آن كه به خوبي با هنر آشنا شده و آن را مي‌شناسد برنامه‌نويسي كامپيوتر را انتخاب كرد. از اين ميان مريم كه ادبيات خوانده علاقه بيشتري به هنر نشان مي‌دهد تا جايي كه علاقه بسياري به نقاشي دارد. در مورد پسر آخرم هاتف هم بايد بگويم كه او نيز راه ديگري را در پيش گرفت به‌گونه‌اي كه در رشته IT (فناوري اطلاعات) دانشگاه تهران تحصيل كرد.البته اين را هم بايد بگويم كه من هم مانند تمام پدر و مادرها تنها آرزوي موفقيت فرزندانم را درسرمي‌پرورانم و نمي خواهم همچون گذشته كه مشاغل بويژه درهنرها به نسل بعد منتقل مي شد اجباري را به فرزندانم تحميل كنم.
نقش خانواده
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
خانواده نيز ازجمله نهادهايي است كه مهم‌ترين وظيفه را برعهده دارد چراكه پدر و مادر مي‌توانند با كشف استعدادهاي كودكانشان آنها رابه سوي مسيري درست هدايت كنند. خيلي اوقات به پدر ومادراني برمي‌خورم كه از من درباره فرزندشان و اينكه چه زماني براي آموزش آنها مناسب است. مي‌پرسند كودكاني كه اغلب بيش از هفت سال هم ندارند. به عقيده من تصميم‌گيري براي اين كه كودك شما چه زماني وارد اين حيطه هنري شود در اين سن كمي زود است چرا كه هنوز خود خط در آنها به انسجام نرسيده و شايد بسياري از آنها هنوز نوشتن عادي را نياموخته باشند.
البته هستند كودكاني كه از همين سنين پائين استعداد خود را در هنر خوشنويسي نشان مي‌دهند. خود من هم در 6 سالگي خط خوبي داشتم. در زمان كودكي‌ام به جاي آنچه امروز به آن پيش دبستاني مي‌گوييد مكتبخانه رايج بود. هنوز آن روزگار را به خاطر دارم كه پدر مرحومم من را به مكتبخانه فرستاد. فردي به نام حسن آقا در مكتبخانه ما بود كه به تمام در و ديوار خط و نقاشي چسبانده بود و من در تمام مدتي كه در مكتبخانه بودم مجذوب تماشاي آنها بودم. زمان تدريس، معلم مرتب حواس‌پرتي من را گوشزد مي‌كرد. اگر پدر و مادري متوجه چنين علاقه‌اي در فرزندشان شدند بدون توجه به آنچه درباره سن يادآور شدم او را به مسيري كه علاقمند است هدايت كنند اما در حالت معمول كودك ابتدا بايد به مدرسه رفته و با خط و نوشتن آشنا شود تا بتوان در مورد اين كه در اين هنر موفق مي‌شود يا نه تصميم گرفت.
نگاهي به هنرخوشنويسي
از خانه و اهل خانه كه بگذريم شايد بد نباشد نگاهي به وضعيت هنر بويژه هنر خوشنويسي و نقاشيخط در كشورمان داشته باشيم. اظهارنظر پيرامون وضعيت فعلي هنر خوشنويسي دركشورمان كار چندان ساده‌اي نيست و نمي‌توان با قاطعيت از وضعيت فعلي آن اظهار رضايت يا نارضايتي كرد. اما حقيقت آن است كه در اين هنر نيز همچون ديگر هنرها هم نقاط ضعف ديده مي‌شود و هم نقاط قوت كه بايد به آنها در كنار آن كم‌‌وكاستي‌ها توجه شود. در صورت انجام گرفتن تحقيقات لازم مي‌توان از هنرمندان به عنوان فعالان اين عرصه و از مسئولان كشور بويژه در عرصه‌هاي فرهنگي به عنوان سكانداران هدايت اين هنر انتظار ياري خواستن و انجام اقدامات لازم را داشت.
آذين آقاجاني
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمائید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید
