نوروز در فرهنگ ها و اقوام مختلف
.....................................................................................................
.....................................................................................................
نوروز در ايران و چند کشور منطقه که داراي فرهنگ مشترک با ايران هستند جشن گرفته مي شود، اما در چند سال اخير برخي ديگر از کشورها آن را در قالب تعطيلات رسمي خود گنجانده اند و اين نماد در حال تبديل شدن به يک نماد جهاني است. جشنها اصولاً هويت ملي و يا ديني هر ملتي را تشکيل مي دهند و هر مراسمي بيانگر علائق، سليقه ها و فرهنگ ملت و تعلقات قومي آن به شمار مي رود. جشنها امروزه در بين تمامي اقوام مختلف برگزار مي شود و اين جشنها در هر نقطه و منطقه اي از زمين با ديگر نقاط متفاوت است و در صورتي که مراسمي حرکت خود را از يک قالب ملي و منطقه اي آغاز و به يک نماد بين المللي تبديل شود مي توان دليل آن را وجود ارزشهاي مشترک انساني در آن دانست که منعکس کننده فطرت انسانها و تمايل آنها در کنار هم زيستن و صلح است. عيد نوروز و جشنهاي سال نو شمسي يکي از جشنهاي مهم در بين ايرانيان است. اين جشنها که با آغاز فصل بهار و بيداري طبيعت آغاز مي شود همان حرکتي است که از يک فرهنگ ملي سرچشمه گرفته و در حال تبديل شدن به يک "نماد جهاني" است. اين مسئله تا بدانجا اهميت دارد که سازمان ملل سازمان ملل براي ثبت عيد نوروز به عنوان یک روز جهاني آن را به نظر سنجي گذاشت.
تاريخچه
منشاء و زمان پيدايش نوروز به درستي معلوم نيست، اما اين جشن قدمتي سه هزار ساله دارد و قديمي ترين آيين ملي در جهان به شمار مي رود. در برخي از متون کهن ايران از جمله شاهنامه فردوسي و تاريخ طبري، جمشيد و در برخي ديگر از متون کيومرث به عنوان پايه گذار نوروز معرفي شده است. ابداع نوروز در شاهنامه بدين صورت روايت شده است که جمشيد در حال گذشتن از آذربايجان دستور داد تا در آنجا براي او تختي بگذارند و خودش با تاجي زرين بر روي تخت نشست. با رسيدن نور خورشيد به تاج زرين او جهان منور شد و مردم شادماني کردند و آن روز را روز نو ناميدند. برخي از روايتهاي تاريخي نيز آغاز نوروز را به بابليان نسبت مي دهد. طبق اين روايتها رواج نوروز در ايران به 538 سال قبل از ميلاد يعني زمان حمله کورش به بابل بازمي گردد. همچنين در برخي از روايتها از زرتشت به عنوان بنيانگذار نوروز نام برده شده است. با افزايش محبوبيت عيد نوروز در آسياي ميانه و همچنين با اعلام رسمي شدن اين مراسم در ترکيه، جهان در آينده نزديک شاهد برگزاري آن در ابعاد وسيعتر خواهد بود.
نوروز در آذربايجان
عيد نوروز در جمهوري آذربايجان همسايه شمالي ايران از اهميت ويژه اي براي مردم اين سرزمين دارد. نوروز به عنوان عيد رسمي و ملي جمهوري آذربايجان بين مردم ارزش خاصي دارد. پس از استقلال جمهوري آذربايجان در 18 اکتبر 1991 عيد نوروز از خانه ها به محله ها و سپس به ميادين شهرها گسترش يافت و تبديل به يک آيين و مراسم رسمي شد. در سال جاري هيئت دولت آذربايجان، به مناسبت اين عيد 8 روز تعطيل رسمي اعلام کرد. در جمهوري آذربايجان درباره پيدايش جشن نوروز اسطوره ها و افسانه هاي گوناگوني نقل شده است. مثلاً در روايتي آمده است سياوش پسر کيکاووس به کشور افراسياب سفر مي کند افراسياب از وي به نحو قابل توجهي پذيرايي مي کند و حتي دخترش را به عقد وي در مي آورد و سياوش به ياد سفرش از ديار افراسياب ديوار بخارا را بنا مي کند. ولي دشمنان که از اين امر ناخرسند بوده اند ميان سياوش و افراسياب را بر هم زده به طوري که افراسياب صميم به قتل سياوش مي گيرد و پس از کشته شدن سياوش دستور مي دهد جنازه اش را روي کنگره هاي ديوار بخارا قرار دهند. زرتشتيان جسد وي را برداشته و در قدمتگاه دروازه شرقي دفن مي کنند و مرثيه هاي بسياري در وصف سياوش و مرگش سرودند به طوري که اين مرثيه ها بين مردم گسترش يافت و در همين سياوش مرثيه ها روز دفن سياوش را زرتشتيان نوروز ناميدند. اهالي آذربايجان بعد از پايان چله کوچک خود را براي استقبال از عيد نوروز آماده مي کنند و مردم از آن به عنوان عيد صلح و دوستي و وحدت و يکپارچگي ياد مي کنند و طبق آيين هاي باستاني، آنهايي که قهر هستند آشتي مي کنند و قهر و کينه از ميان برداشته مي شود. در آذربايجان بر خلاف ايران مراسم سيزده بدر برگزار نمي شود. در آذربايجان رابطه با عيد نوروز جاي مهمي به اعتقادات و فال ها داده مي شود به طوري که در شب چهارشنبه سوري دختران نو رسيده در ته دل فالي گرفته و و مخفيانه پشت درنيمه باز به انتظار ايستاده و اگر در اين هنگام حرف خوب و موافقي بشنوند آرزويشان برآورده شده و اگر حرف نامناسبي مي شنيدند نيتشان عملي نمي گشته است. بنابراين برمبناي آيين عيد مردم از بدگويي و حرف نامناسب دوري مي جويند.
تاجيکستان و مراسم نوروز
جشن نوروز براي مردم تاجيکستان بويژه بدخشانيان تاجيکستان جشن ملي نياکان است که براي مدت سه روز برگزا مي شود. آنها از اين مراسم به عنوان رمز دوستي و زنده شدن کل موجودات ياد مي کنند و به نام "خيدير ايام" يعني جشن بزرگ معروف است.
مراسم گل گرداني
پيش از فرا رسيدن نوروز کودکان تاجيکستان با برگزاري مراسم "گل گرداني" به ديگران پيغام مي رسانند. اين مراسم يک هفته قبل از نوروز، يعني در اوائل دهه دوم ماه مارس از سوي گروهي از کودکان که در دست گلهاي سيه گوش، بايچيچک يا نوروزي دارند اجرا مي شود. اين کودکان به هر منزل مسکوني نزديک شده و با قرائت شعرهايي فارسي فصل بهار را به صاحبان آن خاندان شادباش مي گويند. در پاسخ به تبريکات کودکان، صاحب خانه ها به آنها مقداري گندم، نخود، نسک و انواع ديگر محصولات غله يا شيريني اهدا مي کنند و کودکان با جمع آوردن عيدي خود اين مواد را به منزل يکي از دوستان مي برند و صاحب منزل براي آنها غذاي نوروزي آماده مي کند.
چهارشنبه سوري (آتش پَرَک)
"آتش پَرَک" از ديگر آئينهاي نوروزي است. سه مشعل از چوب درخت سرو روشن مي شود و مردم، به خصوص جوانان و دختران از بالاي شعله آتش مي پرند تا بدين وسيله کينه و کدورت و غم و درد خود را بيرون مي کنند. در نخستين روز نوروز مراسم "جفت براران" صورت مي گيرد و به اين دليل از نوروز به عنوان عيد بهار و آغاز کشت و کار براي کشاورزان نام مي برند. گل گشت، تفريح در پارکها، خريد، برگزاري مراسم فرهنگي و کشتيهاي محلي از ديگر برنامه هاي تاجيکها براي گراميداشت نوروز به شمار مي رود. مردم تاجيکستان به ويژه بدخشانيان تاجيک در ايام عيد نوروز خانه تکاني مي کنند و به رسم ديرينه قبل از شروع عيد بانوي خانه وقتي که خورشيد به اندازه يک سر نيزه بالا آمد دو جارو را که سرخ رنگ است و در فصل پاييز از کوه جمع آوري کرده اند و تا جشن نوروز نگاه داشته اند در جلوي خانه راست مي گذارند. چون رنگ سرخ براي اين مردم رمز نيکي و پيروزي و برکت است. پس از طلوع کامل خورشيد هر خانواده اي مي کوشد هر چه زودتر وسايل خانه را به بيرون آورده و يک پارچه قرمز را بالاي سردر ورودي خانه بياويزد که اين معني همان رمز نيکي و خوشي ايام سال را در داخل خانه مرتب چيده و با باز کردن در و پنجره به نوعي هواي نوروزي و بهاري را که معتقدند حامل برکت و شادي است وارد خانه نمايد. در اين سرزمين پختن شيريني ويژه و غذاهاي متنوع جزو رسم و رسوم اين ايام است. همچنين برگزاري ديگر تفريحات نيز در اين ايام به شادي آن مي افزايد و يکي از غذاهاي معروف اين ايام "باج" نام دارد در اين غذا کله پاچه گوسفند را با گندم پخته و ديگران را با آن مهمان مي کنند.
...................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
نوروز در قزاستان
مردم قزاقستان نوروز را اعتدال بهاري مي دانند و بر اين باورند که در اين روز ستاره هاي آسماني به نقطه ابتدايي مي رسند و همه جا تازه مي شود و روي زمين شادماني بر قرارمي شود. در شب سال تحويل تا شب قزير صاحبخانه دو عدد شمع در بالاي خانه اش روشن مي کند وخانه اش را خانه تکاني کرده و چون مردم قزاق باور بر اين دارند که تميز بودن خانه در آغاز سال نو باعث مي شود افراد آن خانه دچار بيماري و بدبختي نشوند. در شب نوروز دختران روستايي قزاق با آخرين گوشت باقيمانده از گوشت اسب که "سوقيم" نام دارد غذايي به نام "اويقي آشار" همراه با آويز مي پزند و از جوان هايي که دوستشان دارند پذيرايي مي کنند. آنان نيز در قبال آن به دختران آينه و شانه و عطر هديه مي کنند که آن را"سلت اتکيتر" مي نامند و به معني علاقه آور مي باشد. در عيد نوروز جوانان يک اسب سرکش را زين کرده و عروسکي که ساخته دست خودشان است با آويز زنگوله اي به گردنش در ساعت سه صبح که ساعتي معين از شب قزير است رها نموده تا از اين طريق مردم را بيدار نمايند. عروسک در حقيقت نمادي از سال نو است که آمدن خود را سوار بر اسب به همه اعلام مي کند. همچنين پختن غذايي به نام نوروز گوژه ( آش) که تهيه آن به معني خداحافظ با زمستان و غذاهاي زمستاني است و از هفت نوع ماده غذايي تهيه مي شود در اين ايام جزو آيين و رسوم اين سرزمين مي باشد. نوروز براي قزاق ها بسيار مقدس بوده و اگر در اين روز باران يا برف ببارد آن را به فال نيک گرفته و معتقدند سال خوبي پيش رو خواهند داشت. مسابقات معروفي نيز در اين ايام در قزاقستان برگزار مي شود که مهمترين آنها "قول توزاق" است که بين گروههاي مرد و زن برگزار مي شود. اگر برنده زن ها باشند قزاق ها معتقدند آن سال خوب و پربرکتي است اگر مردها پيروز شوند آن سال نامساعد خواهد بود. از ديگر مسابقات مي توان به کوکپار برداشتن بز از مکاني مشخص توسط سواران، آودار يسپاق، قيزقوو و آلتي باقان اشاره نمود. در عصر نوروز نيز مسابقه آيتيس آغاز مي شود که مسابقه شعر و شاعري است.
نوروز در ترکمنستان
در ترکمنستان طبق رسم قديم و جديد، دوبار در سال جشن نو گرفته مي شود. يکي از اين جشن ها با استناد به تقويم ميلادي که به تائيد سازمان ملل رسيده به عنوان جشن بين المللي (سال نو) شناخته مي شود و ديگري برگزاري عيد نوروز به نشانه احياي دوباره آداب و رسوم ديرينه مردم ترکمنستان است. عيد نوروز در ترکمنستان جشن کشاورزاني است که آذوقه مردم را تامين مي کنند و به همين دليل کشاورزان دامنه هاي کوه "کپت داغ" و کناره هاي آمودريا با عظمت خاصي نوروز را جشن مي گيرند. به اعتقاد مردم ترکمنستان، زماني که جمشيد به عنوان چهارمين پادشاه پيشداديان بر تخت سلطنت نشست، آن روز را نوروز ناميد. پس از استقلال کشور ترکمنستان رييس جمهوري اين کشور به منظور احياي رسم ديرين کشور که از نسلهاي پيش وجود داشته ، سال نو را «نوروز» اعلام نمود. امروز عيد نوروز به عنوان جشن ملي به رسميت شناخته شده است. مردم ترکمنستان عقيده دارند زماني که جمشيد به عنوان چهارمين پادشاه پيشداديان بر تخت سلطنت نشست آن روز را نوروز ناميدند. آنها در اين ايام با پختن غذاهاي معروف نوروزي مانند: نوروز کجه، نوروز بامه، سمني (سمنو) و اجراي بازي هاي مختلف توسط جوانان ترکمن حال وهواي ديگري به اين جشن و شادي مي دهند. در ايام نوروز مسابقات مختلفي در ترکمنستان برگزار مي شود که مي توان به مسابقات اسب دواني، کشتي، پرش براي گرفتن دستمال از بلندي، و غيره اشاره نمود.
نوروز در قرقيزستان
عيد نوروز در قرقيزستان تنها يک روز آن هم در روز اول يا دوم فروردين ماه است. اگر اسفند 29 روز باشد اول فروردين و اگر 30 روز باشد در روز دوم فروردين برگزار مي شود. مراسم جشن اين روز را در شهرها دولت تدارک مي بيند و در روستاها بزرگان و ريش سفيدان در برگزاري آن دخالت دارند. در شهرها در ميادين بزرگ و در روستاها در بيابان هاي اطراف اين جشن برگزار مي شود. در قرقيزستان در اين روز پختن غذاهاي معروف قرقيزي مثل بش بارماق، مانته برسک، و کاتما مرسوم است که به صورت رايگان بين حاضران در جشن پخش مي شود. در قرقيزستان در اين روز افزون بر جشن برگزاري يک سري مسابقات از قبيل سوارکاري و غيره نيز مرسوم است و به گونه چشم گيري در اين روز مسابقات دنبال مي شود و جوايز ارزنده اي به نفرات برتر داده مي شود. نوروز در ازبکستان مردم ازبکستان نيز هرسال اول فروردين را به عنوان عيد نوروز، جشن مي گيرند. نوروز در بين ازبک ها از خانه تکاني آغاز مي گردد. زنان و دختران وسايل خود را از خانه ها بيرون آورده و آن را در آفتاب پهن مي کنند تا بوي آفتاب نوروزي به خانه و کاشانه آنها دميده و هواي آن را گوارا سازد. بعضا هر طبق، بشقاب و يا کوزه و کاسه شکسته خود را دور افکنده ديگ ها را از آب باران فروردين پر مي کنند تا باشد که تمام سال رزق خانواده آنها فراوان و پر و پيمان باشد. آنها از شيره گندم نو رسته به طور دسته جمعي و با سرود و ترانه سمنک هاي تنوري مي پزند. مردم ازبک نوروز را با عبور لک لک ها تشخيص مي دهند و بعضي ها فال پرنده مي بينند و پيشگوييها مي کنند. در اين روزها دختران قفلها را به اشخاص معتبر و سيراولاد ( داراي فرزند زياد) مي دهند که بگشايند تا بختشان گشاده گردد. زنهاي بي فرزند براي حامله شدن بر لب آب روان مي نشينند و کلوخ در آب مي اندازند و دعا مي کنند. جوانان در زمين هاي چمن کشتي مي گيرند و در
بزکشي ها شرکت مي ورزند. اسلام کريم اف رئيس جمهوري اين کشور در يکي از پيام هاي نوروزي خود خطاب به مردم گفت:"در نوروز نيرويي نهفته است که هر انسان را باهر گرايش ديني و مليت نسبت به هم متحد و مهربان" مي کند.
نوروز در روسيه
شوروي يک امپراطوري بود بيش از يک صد قوم و ملت به اجبار متعهد شده بودند و به عنوان مردم شوروي معرفي مي شدند. در آن زمان همه آداب و رسوم تاريخي و اعياد از جمله عيد نوروز به عنوان ميراث مضر گذشتگان تبليغ و اعياد جديد و ساختگي شوروي جايگزين آن مي شد. اما امروزه حتي دامنه محبوبيت مراسم باستاني نوروز به روسيه نيز کشيده شده است. هر ساله در عيد نوروز مراسمي در داغستان روسيه برگزار مي شود. در مراسمي که در فروردين سال 1386براي سومين سال پياپي در دانشکده خاورشناسي دانشگاه دولتي داغستان برگزار شد دکتر "نوري محمدزاده" مدير مرکز ايران شناسي اين دانشکده به تشريح تاريخچه اين عيد پرداخته و گفت: برگزاري عيد نوروز در داغستان نشانگر تاثير عميق تاريخي و علاقه شديد مردم داغستان به تمدن کهن ايران مي باشد چه اينکه اين عيد از زمان ساسانيان در داغستان با شکوه و عظمت خاصي جشن گرفته مي شود. در اين مراسم پروفسور "ماگمد عبدوسلا اف" معاون رئيس دانشگاه دولتي داغستان و رئيس کرسي زبان انگليسي اين دانشگاه با تشکر از مرکز ايران شناسي نيز به همه حضار اشاره کرد که برگزاري عيد نوروز در دانشکده به يک سنت حسنه تبديل شده است و پيشنهاد کرد تا از اين به بعد اين عيد در سطح دانشگاه بعنوان يک جشن بزرگ برگزار شود. روسلان قديراف رئيس کرسي ادبيات ايران و ترکيه در اين مراسم گفت: برگزاري چنين جشن هايي علاقه زيادي در دانشجويان و محققين براي شناخت بيشتر زبان و ادب و فرهنگ و تاريخ ايران زمين ايجاد مي کند.
نوروز در افغانستان
عيد نوروز در افغانستان از دير زمان مرسوم بوده است. نوروز در بلخ و مرکز آن مزار شريف هنوز به همان شکل و شکوه پيشين برگزار مي شود. در روزهاي اول سال همه دشت هاي بلخ و ديوار و پشت بام هاي گلي آن پر از گل سرخ مي شود. در اولين روز عيد نوروز بيرق سخي که منسوب به امير المومنين (ع) مي باشد در مزار شريف و در سخي کابل بر افراشته مي شود. "علم" امام علي با مراسم خاص و با شکوهي برافراشته مي شود. با افراشته شدن آن جشن نوروز نيز رسماً آغاز مي شود و تا 40 شبانه روز ادامه مي يابد و در اين مدت نيازمندان و بيماران براي شفا در پاي اين علم مقدس به چله مي نشينند. گفته شده بسياري از بيماران لاعلاج در زير همين علم شفا يافته اند.مردم اين سرزمين بر اين باورند که اگر بر افراشته شدن علم به آرامي و بدون لرزش و توقف از زمين بلند شود سالي که در پيش است نيکو و ميمون است. از آئين و رسم نوروزي در سرزمين بلخ مي توان انجام مسابقات بزکشي، شتر جنگي، شتر سواري، قوچ جنگي و کشتي خاص اين منطقه اشاره نمود. در افغانستان نوروز همزمان با آغاز کار و تلاش است. مدارس در افغانستان با فرا رسيدن فصل بهار آغاز مي شود و دانش آموز و دانشجويان پس از تعطيلات زمستاني دوباره به سر کلاس مي روند.
نوروز در پاکستان
در پاکستان نوروز را "عالم افروز" يعني روز تازه رسيده که با ورود خود جهان را روشن و درخشان مي کند مي نامند. در اين کشور گروه ها و دسته هاي مختلف ديني و اجتماعي در صفحات اول تقويم هاي خود به تفسير و توضيح نوروز و ارزش و اهميت آن مي پردازند و اين تقويم را در پاکستان (جنتري) مي نامند. در ايام نوروز مردم از گفتار نامناسب پرهيز نموده و با نوازش يکديگر با احترام و اخلاص از همديگر نام مي برند. همچنين سرودن اشعار نوروزي به زبان هاي اردو، دري و عربي در اين ايام مرسوم است که بيشتر در قالب قصيده و غزل بيان مي شود. پاکستاني ها بر اين باورند که مقصد نوروز، اميدواري و در امن و صلح و آشتي نگهداشتن جهان اسلام و عالم انسانيت است تا آنجا که آزادي و آزادگي، خوشبختي و کاميابي، محبت و دوستي و برادري و برابري همچون بوي خوش گلهاي بهاري در دل و جان مردمان جايگزين مي گردد.
نوروز در ترکيه
مردم عثماني که ترکيه امروز بخشي از آن امپراطوري بشمار مي رود عيد نوروز را به عنوان يکي از معدود ايام جشن مي گرفتند. در اين روز حکيم باشي معجون مخصوصي که (نوروزيه) ناميده مي شد جهت پادشاهان و درباريان تهيه مي نمود که گفته شده است اين معجون از چهل نوع ماده مخصوص تهيه مي شده که شفابخش بسياري از بيماري ها و دردها بوده و باعث افزايش قدرت بدني مي شده است. مردم اين سرزمين نوروز را آغاز بهار طبيعت و شروع تجديد حيات و طراوت در جهان و برخي روز مقدس در کنار شب قدر و شب برائت و برخي عامل اتحاد و همبستگي و حتي آن را زادروز امام علي و تعيين ايشان به خلافت و سال روز ازدواج ايشان با حضرت فاطمه زهرا(س) دانسته اند. نوروز تا نخستين سال هاي تشکيل جمهوري ترکيه در ميان ترکان اين کشور برگزار مي شد، اما بتدريج اين مراسم اهميت پيشين خود را از دست داد، تا مدتها اين جشن در مناطق کردنشين و در پاره اي از مناطق شمال رسم و آئين نوروز موجوديت خود را حفظ کرد. اما در چند سال اخير دولت ترکيه با عنايت به سياست همگرايي با کردها علاقمندي خود را به برگزاري اين عيد به صورت ملي اعلام کرده است تا جائيکه وزارت آموزش و پرورش ترکيه در اواسط ژانويه 2005 طي بخشنامهاي به مراکز آموزشي اين کشور، خواهان برگزاري آئين هاي ويژه عيد نوروز به عنوان عيد رسمي شد. در اساسنامه جديد آموزش و پرورش ترکيه، عيد نوروز به عنوان عيد ملي اين کشور پذيرفته و به مراکز آموزشي ابلاغ شد که از اين پس در روز 21 ماه مارس (اول فروردين) آئين هاي فرهنگي و هنري براي بزرگداشت اين عيد برگزار شود. در اين بخشنامه با اشاره به اينکه عيد نوروز در کشورهاي منطقه و آسياي ميانه جشن گرفته مي شود، از مسئولان مراکز آموزشي خواسته شده است که عيد نوروز را به عنوان يکي از عيدهاي ملي به دانش آموزان معرفي کنند. علاوه بر اين مسئله عيد نوروز در شهرهاي جنوب شرقي ترکيه، مانند دياربکر، شانلي اورفا، ماراش، و مرسين، به صورت باشکوهي برگزار مي شود که بيشتر منعکس کننده فولکلر مردم آن نواحي است. از ويژگي هاي آن يکي نواختن پر سر و صداي سورنا و دهل و ديگري ايراد سخنراني هاي آتشين در کنار کپه هاي آتش است. اين آئين ها در ميدان هاي بزرگ و اصلي شهرها و روستا ها برگزار مي گردد و جمعيت انبوهي از زن و مرد، در حالي که دست هم را مي گيرند، به دور کپه هاي آتش به رقص و پايکوبي مي پردازند. در خانه ها پختن شيريني هاي خانگي و غذا هاي خاص نوروز از سنت هاي ديگر مراسم نوروزي است
.فراز پاياني دعاي مخصوص عيد نوروز : ( اللهم .... ما فقدت من شي فلا تفقدني عونك عليه حتي لا اتكلف مالا احتاج اليه يا ذالجلال و الاكرام ) از آن جهت كه در آن سخن از گم شدن و گمشده‌ها به ميان مي‌آيد بيش از اندازه قابل توجه است زيرا، چنانكه نقل شده است عيد نوروز همان روزي است كه حضرت سليمان عليه‌السلام انگشتري خويش را پس از مدتي پيدا كرده است.
.............................................................................................................
منبع: http://www.seemorgh.com/culture/default.aspx?tabid=2082&conid=26387
.................................................................................
لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمائید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید
