نقدی بر انجمن خوشنویسان ایران
نقدی از استاد غلامرضا طاهریان
.......
.......
انجمن خوشنویسان ایران با قدمتی 65 ساله ، یکی از پیشروترین و با سابقه ترین انجمن ها در میان جوامع هنری ایران بوده و کارنامه ای بسیار پر بار و درخشان دارد : راه اندازی حدود 255 شعبه در داخل و خارج کشور، تعلیم و تربیت ده ها هزار هنر جو و خوشنویس در مقاطع مختلف ، کتابت ده ها و صد ها کتاب در زمینه های متفاوت ، برگزاری سمینار ها ، جشنواره ها ، کنگره ها ، یادبود ها ، همایش ها ، تجلیل ها و نمایشگاه های بسیار . اشاعه فرهنگ ، ادب ، اخلاق و معنویت در سطح بسیار وسیع و گسترده ، تولید و خلق هزاران قطعه خوشنویسی ، چاپ و نشر ، و به ویژه تعلیم ، تربیت و پرورش اساتید خلاق و جوان در کمیت و کیفیت بسیار بالا که خوشنویسی سرزمین پهناور ایران را در حال و آینده رقم خواهند زد و موارد بسیار دیگر که در این نوشته نمی گنجد .
انجمن خوشنویسان ایران در قیاس با دیگر انجمن ها و نهاد های فرهنگی و هنری ، یکی از بهترین ، پاک ترین ، نجیب ترین و تاثیر گذار ترین ها بوده است . همگی ما بخشی از هویت خود را وامدار خوشنویسی و انجمن خوشنویسان ایران هستیم .
یاد آوری چند نکته :
1 – انجمن خوشنویسان ایران آینه ی تمام نمای درون و بیرون یکایک خوشنویسان است . سیستم انجمن خوشنویسان ایران همواره از پایین به بالا بوده و عزیزان بالا سری در همه حال منتخب رأی و نظر ما بوده و هستند . بنابراین باید بپذیریم که نقش اصلی را در نهایت خودمان ایفا می کنیم .
2 – بخش قابل توجهی از مشکلات و چالش های موجود در انجمن خوشنویسان متاثر از جامعه بوده که غیر قابل انکار و اجتناب است .
3 – به دلایل بسیار ، ما و جامعه ی ما در اغلب موارد با تصمیم گیری ها و انتخاب هایی که می نماییم ، خود و جامعه را دچار چرخه و دور باطل کرده و تشکیلات را به آزمون و خطا می کشیم و برون رفت از این چرخه تنها با آگاهی ، شناخت و انتخاب شایسته ی فرد فرد ما امکان پذیر است .
جای خالی خوشنویسی در دانشگاه ها :
دوستانی که هم سن و سال من هستند و در شهرستان زندگی می کنند و خوشنویس هستند خوب می دانند بر ما چه گذشته است . جوانی و عمر گرانمایه ی ما به خوشنویسی و در انجمن خوشنویسان سپری شده است . انجمن خانه ی دوم و برای برخی خانه ی اول بوده است . اکثر این دوستان باعث و بانی شکل گیری و تأسیس شعبه های انجمن در شهرستان و استان خود بوده اند . سال های سال ، هم مدیریت کرده و هم عضو شورای انجمن بوده اند و همزمان تدریس کلاسها را نیز بر عهده داشتند . دوستان می دانند انجام این امور اغلب افتخاری و رایگان بوده و حق التدریس اندکی برای آموزش کلاس ها پرداخت می شد . اکثر خوشنویسان به دلیل فعالیت در انجمن ها و به خاطر عشق به خوشنویسی از زندگی طبیعی و اقتصادی خود به ویژه ادامه تحصیل باز ماندند و دچار خسران مادی ، معنوی و علمی بسیاری شدند و امروز ه ، خواسته یا نا خواسته تاوان انتخاب شریف و نجیب و معنوی خود را می دهند ! تعدادی از این دوستان به درجه ی استادی نیز نائل آمده اند ، اما چه سود ؟!
این درجه که حاصل یک عمر تلاش و دلدادگی است به چه کار می آید و کجا میتوان ار آن استفاده کرد ؟ ما جایی در تاریخ معاصر خوابمان برد و جا ماندیم . اغلب همکاران عزیز من که درجه استادی دارند هم اکنون باید عضو هئیت علمی دانشگاه ها باشند . بنده خودم با دانشگاه بیگانه نبوده و نیستم . هم تحصیل کرده ام هم تدریس .
علم ، هنر ، تعهد ، پشتکار ، استعداد و انگیزه ی اکثر اساتید خوشنویس ، اگر از اساتید دانشگاه ها ، در رشته های دیگر بیشتر نباشد کمتر نیست . ما باید استادی خود را همزمان از دانشگاه نیز کسب می کردیم . چگونه است ، گرافیک به عنوان یک هنر وارداتی از غرب که چند دهه بیشتر از عمر آن در ایران نمی گذرد ، تا درجه ی دکترا در دانشگاه صاحب اعتبار و کرسی بوده و در صدر می نشیند و قدر و منزلت پیدا می کند و فارغ التحصیلان این رشته در مقاطع مختلف هم اینک در سازمان های دولتی و غیر دولتی از جمله دانشگاه ها و آموزش و پرورش و.... مشغول به کار و ادامه حیات اند . همچنین نقاشی ، موسیقی ، تأتر ، معماری و ده ها و صدها رشته ی عجیب و غریب و جور واجور دیگر .
اما خوشنویسی با پیشینه ی 1400 ساله علیرغم نقش و جایگاهی که در ساختن تمدن ایران اسلامی داشته و بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی ما و یکی از عالی ترین گنجینه ها و دست آوردهای بشری در تمدن و فرهنگ جهانی بوده است ، با وجود این همه نیروی انسانی لایق و شایسته ، نتوانست به دانشگاه ها راه پیدا کند - ورودی درخور و شایسته –
در شرایط عادی و طبیعی ، خوشنویسی باید جزء اولین رشته های هنری وارد دانشگاه می شد . با توجه به قابلیت و ظرفیت و دامنه ی وسیعی که خوشنویسی در شاخه ها و گرایش های متعدد دارد می تواند رشته های متعدد و متنوعی را در مقاطع مختلف دانشگاهی تحت حمایت و پشتیبانی قرار دهد . فارغ التحصیلان این رشته ها می توانند جذب آموزش و پرورش و دانشگاه ها و دیگر سازمان های فرهنگی ، هنری و تبلیغاتی گردند که تعداد شان کم نیست .
این قصور و کاستی شاید برخاسته از این باور باشد که انجمن خوشنویسان ایران با نام و اعتبار و عظمت و شکوهی که داشت خود را بی نیاز از ورود به دانشگاه ها می دیده است !
اشکالات و آسیب ها :
1 – خوشنویسی یکی از سنتی ترین هنر هاست . لاجرم تفکر غالب بر آن نیز سنتی بوده و این تفکر سنتی به هنرمند خوشنویس تسری پیدا کرده و از طریق انتخابات به شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران نیز منتقل می گردد . بنابراین یکی از نقدهای وارد بر انجمن خوشنویسان ایران از همان بدو تأسیس – سال 1329 – حاکمیت تفکر سنتی می باشد . این تفکر موجب شد تا انجمن خوشنویسان ایران در همه حال به طبیعت ذاتی خود عمل کند و به برخی از امور که برای انجمن و جامعه ی خوشنویسی بسیار مهم و حیاتی بوده است نپردازد . از جمله :
_ وارد نشدن خوشنویسی به حوزه ی دانشگاه و عدم برقراری ارتباط علمی ، فرهنگی و هنری درخور و شایسته با آن .
_ عدم ورود خوشنویسی به حوزه ی فلسفه ی هنر ، زیبایی شناسی ، نقد علمی ، تحقیق و پژوهش و مباحث نظری .
_ نوشتن و بسیار نوشتن ، و سعی برای پر کردن خلاء هایی که از جنس دانستگی و خلاقیت و آفرینش بود . غافل از اینکه این خلاء از جنس دیگر بود و با نوشتن جبران نمی شد .
_ آنچنان گرم و مسحور مکتب کلهر شدیم که آسیب های ناشی از چاپ سنگی را که متوجه ی این مکتب بود، ندیدیم . عماد الکتاب را در کنار میرعماد و کلهر نشاندیم و بزرگانی چون میرزا غلام رضا را جدی نگرفتیم .
_ یک شیوه خاص در خوشنویسی را آنقدر تقلید و تکرار و تبلیغ کردیم تا منتقدانی پیدا شدند و بر هنر خوشنویسی شبهه وارد کرده و آن را تا سطح فن و مهارت و کیچ تنزل دادند .
_ تشکیلات انجمن و شیوه های آموزشی را با همان شیوه های سنتی پی گرفتیم و واقعیت های جهان علم و پیرامون خود را ندیدیم و ورود مدرنیزم و تغییر مناسبات را جدّی نگرفتیم .
یادآوری میگردد اغلب موارد فوق در دهه های اول عمر انجمن خوشنویسان ایران رخ داده است .
2 – ما به عنوان عضو انجمن خوشنویسان ایران که در مجامع عمومی صاحب رأی و نظر بودیم همچنان با تعصب و احساسات به پای صندوق های رأی رفتیم و گمان بردیم ، اساتید گرانقدر و بزرگوار ما همانگونه که در خط و خوشنویسی صاحب اعتبار و کیفیت بالایند و از شهرت بسیار برخوردار یا محبوب همگان هستند ، لزوماً در تشکیلات انجمن و شورای عالی نیز می توانند صاحب رأی و نظر باشند . و از علم و اندیشه ، تخصص ، تجربه ، برنامه و مهم تر از همه از شجاعت کافی جهت تصویب و اخذ تصمیم های مهم بر خوردارند ، غافل از اینکه این چنین نبوده و نخواهد بود . و ما همچنان اینگونه عمل کرده ایم ، لاجرم عواقب آن را نیز تجربه خواهیم کرد . رکود و چالش های تشکیلاتی و درگیری های حقوقی و قضایی یک دهه ی اخیر شاید یکی از این عواقب باشد که با اتلاف انرژی و خدشه دار شدن اعتبار خوشنویسی و انجمن خوشنویسان ایران همراه بود .
سخن پایانی
بعد از یک دهه رکود تشکیلاتی ، دوازدهمین مجمع سراسری نمایندگان انجمن خوشنویسان ایران که در تابستان 1394 در تهران برگزار شد ، خون تازه ای بود در رگهای خسته و نیمه جان انجمن . این اتفاق مبارک که به همّت اساتید بزرگوار و لطف و محبّت وزارت ارشاد صورت گرفت ، می تواند نقطه ی عطف دیگری در ادامه ی حیات خوشنویسی و انجمن خوشنویسا ن ایران باشد .
آثار و نشانه های این تغییر و تحول کاملاً احساس می شود . انجمن دوباره جان گرفته است . نسل جوان و خلاق و خوش فکر و تازه نفس و شجاع از راه رسیده اند . شورایعالی ترکیب خوب و مناسبی پیدا کرده است . انتخاب شایسته جناب استاد بختیاری به عنوان رئیس شورایعالی در کنار دیگر عزیزان ، برگ برنده ی این شوراست . به زعم بنده دکتر بختیاری واجد ویژگی های لازم جهت احراز این سمت بوده اند . توان بالای هنری در خوشنویسی و نقاشیخط ، اندیشه و تفکرات علمی و آکادمیک ، پیوند و ارتباط تنگاتنگ با دانشگاه ، اعتقاد به نقد و مبانی نظری و تحقیق و پژوهش ، آگاهی و آشنایی با فلسفه ی هنر و دیگر ویژگی های موجود در ایشان به همراه شجاعت و انگیزه های کافی می تواند در کنار دیگر اعضای شورایعالی که همگی دارای علم و فضیلت و هنر بوده و همچنین همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ویژه وزیر محترم جناب دکتر علی جنّتی و مهم تر از همه وجود ارزشمند پیر فرزانه استاد غلامحسین امیر خانی ، نوید بخش آینده ای خوب و درخشان باشد و انشاءالله این شورا بتواند بخشی از کاستی های گذشته و خلاء های موجود را جبران کند .
غلامرضا طاهریان - سمنان
پاییز 1394
..........
کانال اخبار هنری مستند و مصور «خوشنویسی و هنرهای تجسمی »
https://telegram.me/azizihonar
@azizihonar
...........
استاد غلامرضا طاهریان
.........
لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمایید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید
