گزارش مصور از آیین رو نمایی از اولین قرآن کتابت شده با خط نسخ ایرانی و اولویت سهولت در خوانایی و به شیوه کم علامت با خط استاد محمدعلی قربانی توسط دارالکتابه مرکز طبع و نشر قرآن کریم/شهریور 1396
.......
.......
به گزارش سایت آثار هنرمندان ایران " عزیزی هنر "، دارالکتابه مرکز طبع و نشر قرآن کریم، در تاریخ 28 شهریور ماه 1396 آیین رو نمایی از اولین قرآن کتابت شده با خط نسخ ایرانی و اولویت سهولت در خوانایی و به شیوه کم علامت به خط استاد محمدعلی قربانی در سالن اجتماعات امام علی "علیه السلام" واقع در مجتمع امام خمینی"ره" تهران، جنب مصلای تهران را با حضور پر شور و استقبال مسئولین، اساتید و هنرمندان برگزار کرد.
این مراسم با سخنرانی مسئولین محترم دارالکتابه مرکز طبع و نشر قرآن کریم و اساتید خوشنویسی همراه بود .
اجرای زیبای این مراسم را آقای پور معین عهده دار بودند
ترتیب برنامه ها :
- قرائت قرآن توسط قاری بین المللی جمهوری اسلامی ایران ؛استاد مهدی عادلی
- سخنان دکتر قلیچ خانی از اساتید دانشگاه، مولف، کارشناس و پژوهشگر هنر خوشنویسی کشور
-سخنان استاد احمد عبدالرضایی ..عضو شورای ارزشیابی انجمن خوشنویسان و استاد فعال در مرکز دارالکتابه
- سخنان استاد سیف از اساتید علوم قرآنی و محقق برجسته ی مرکز طبع و نشر
-سخنان آقای سرابی قائم مقام مرکز طبع و نشر قرآن کریم
-تقدیر از استاد محمدعلی قربانی
- رونمایی از قرآن کریم کتابت استاد قربانی و چاپ مرکز طبع و نشر جمهوری اسلامی ایران
- سخنان استاد محمد علی قربانی
در پایان این برنامه مسئولین برگزار کننده "دارالکتابه مرکز طبع و نشر قرآن کریم" به کلیه ی حضار یک کتاب نفیس قرآن کریم به همراه یک کتاب از مجموعه فعالیتهای اساتید و هنرمندان عرصه ی کتابت را تقدیم کردند .
این مراسم با پذیرایی از کلیه حضار به پایان رسید .
.......
دکتر حمید رضا قلیچ خانی از اساتید دانشگاه، مولف، کارشناس و پژوهشگر هنر خوشنویسی کشور در این مراسم دقایقی با موضوع خوانایی یا زیبایی در کتابت قرآن مطالبی را بیان فرمودند
ایشان ضمن عرض ارادت محضر اساتید حاضر، خدمت استاد قربانی به خاطر کتابت قرآن تبریک گفتند و فرمودند:
استاد قربانی از خوشنویسان بسیار کم نظیر روزگار ما هستند چرا که در خطوط مختلف استاد هستند و این توفیق را پیدا کرده اند که مرکز طبع و نشر قرآن کریم نخستین قرآن را از آثار ایشان منتشر کند .
ایشان در ادامه بیان داشتند : نخستین آثار فرهنگ ایرانی در دوره ی اسلامی، آثار کتابت های قرآنی هستند و یکی از موفق ترین نمونه ها که دارای تاریخ کتابت هست و قرآن کاملی از آن در موزه آستان قدس رضوی و همینطور جزء هایی از آن در موزه های استانبول است قرآنی به خط کوفی است که نوشته ی عثمان بن حسین بهرام غزنوی است که یکی از این مصحفها را در سال 484 هجری قمری کتابت کرده اند که دارای ترجمه و تفسیر در زیر آیات می باشد در نتیجه ما از سده ی پنجم نمونه های کتابت قرآن و ترجمه و تفاسیر داریم که به دست خوشنویسان ایرانی کتابت شده و خوشبختانه تا امروز هم از گزند آفات در امان بوده و همینطور دیگر متونی که بعدا نگارش شده است .
اما قرآنی که ما امروز برای رونمایی آن دور هم آمدیم بر بحث خوانایی است ، همیشه این بحث در دوران معاصر مطرح بوده است که در خوشنویسی زیبایی اولویت دارد یا خوانایی البته این بحثی بوده که در گذشته نیز ذهن افراد را به خود معطوف کرده است .
دکتر قلیچ خانی فرمودند :در کتابت قرآن کریم ما بیش از اینکه به زیبایی توجه کنیم می باید به خوانایی توجه داشته باشیم .
در گذشته تا اواخر دوره قاجار نظر همه بر این بود حتما خط باید خوانا باشد و اینگونه نبوده که به جنیه های "زیبایی شناسی خط" و "هنر برای هنر" توجه کنند به همین جهت در مثنوی معنوی مولانا با تعجب یاد می کند که:
" هیچ خطاطی نویسد خط به فن بهر عین خط نه بهر خواندن "
و با تعجب می پرسد مگر خطاطی وجود دارد که خط را به خاطر خود خط بنویسه و خط را برای خوانده شدن ننویسه و منظورش این است که حتما خط برای خوانده شدن است و یا در ادامه ی آن می گوید :
هیچ کاسه گر کند کاسه تمام بهر عین کاسه نی بهر طعام
می گوید آیا سفالگری را می شناسید و یا دیدید که یه کاسه ای بسازد فقط به خاطر کاسه بودن باشه نه برای اینکه در آن غذا بخورد و این نشان از آن است که در آن دوران سفالگری فقط برای شکل کاربردی استفاده می شده و خوشنویسی هم برای انتقال اطلاعات استفاده می شده و در ذهن آنها اینگونه نبوده که " هنر برای هنر " بوده باشد .
اما کم کم از اواخر دوره قاجار در سیاه مشق های میر حسین خوشنویس باشی و یا کلهر ما با گونه ای از خط و رفتار با خوشنویسی مواجه می شویم که برای مثال چند تا حرف آنقدر تکرار شده اند تا یک سیاه مشق به وجود آمده و آن سیاه مشق دیگه حامل متن ادبی و انتقال دهنده اطلاعات نیست در نتیجه در دوره های گذشته نظر همه بر کارکرد خوانایی خط بوده و اگر توجهی به زیبایی دارند می گویند این زیبایی در دل آن خوانایی باید نهفته باشد .
مثال دیگری از رساله ی صراط السطور یا آداب خط سلطان علی مشهدی زدم که در سال 920 هجری سروده شده و در اون سلطانعلی فرموده :
خط که ما یقرا است شهرت او آن اشارت بود به خط نکو
بهر آنست خط که برخوانند نه که در خواندنش فرو مانند
اینکه ما یقراش همی خوانی نتوان خواندنش به آسانی
و در اینجا توضیح می دهد که خط باید ما یقرا باشد یعنی آنچه خوانده می شود و میفرماید اگر خط خوانا نباشد اصلی ترین صفت خودش را از دست داده است و قابل دفاع نیست .
استاد قلیچ خانی در ادامه افزودند : ما از ورود کتابت به ایران در دوران اسلامی که با کتابت مصحف شریف همراه بوده و تا اواخر دوران قاجار، اصل غالب بر خوانایی بوده و زیبایی در درجه دوم بوده و ممکن است نقد شود که" هنر برای هنر" و " زیبایی در تکنیک" را در کتابت در نظر نمیگرفتند ؟
اینگونه نبوده که زیبایی و تکنیک در ذهن خوشنویسان نبوده باشد از همان قرآن های سده های چهارم و پنجم تا دوران معاصر مشخص است که زیبایی شناسی یکی از معیارهای بسیار مهم در خوشنویسی بوده که اگر اینگونه نبود ما الان صرفا با بحث خط سر و کار داشتیم و اصلا از خوشنویسی به عنوان "یکی از هنرهای زیبا " یاد نمیکردیم به همین جهت به نظر من آن بحث هنر برای هنر و یا تکنیک های هنری و زیبایی شناسی در دل هنر برای مردم و در دل انتقال اطلاعات و کتابت نهفته است .
این استاد عزیز فرمودند که استاد قربانی با کتابت این قرآن و با رعایت تمام موارد همچون ویژه گیهای ختم به آیه ، تعداد صفحات و نو آوری ها و حذف علاماتی که برای قرائت کلام الله نیازی به آنها هم نبود و . . . " توانستند یک گام در کتابت قرآن رو به جلو بردارند و بی شک این گام آخرین گام نخواهد بود و یکی از پله های نردبانی خواهد بود که هدف دار الکتابه و مرکز طبع و نشر قرآن کریم بوده و خواهد بود .
این استاد عزیز در پایان فرمودند: مجدد اتمام این کتابت و انتشار آن را به فال نیک میکیرم و خدمت استاد قربانی تبریک می گویم و از تمامی دست اندر کاران و مدیران مجموعه ی دارالکتابه که بیش از دو دهه بسیار زحمت کشیدند و رونق بخش کتابت نسخ شده اند" زیرا این شمع در دوره پهلوی رو به خاموش شدن بود " و این راه را راهنمایی و راه نشانی کرده اند و با سیاستگذاری های این مرکز و با ایجاد این موج، بسیار موفقیت ها کسب کرده اند و نتایج بسیار خوبی هم داده و این رونمایی یکی از خروجیهای آن بوده است .
.......
استاد احمد عبدالرضایی در این مراسم گفتند:
این قرآن از نادر قرانهایی است که بعدازانقلاب چاپ شده است.گرچه با تاخیر سی ساله است اما تاسیس مرکز دارالکتابه در سال1390توانست اولین خروجی خود را طبق چارچوب تعریف شده سهولت در خوانایی قرآن کریم و با عیار خوب هنری به جامعه قرآنی ارائه دهد.
کتابت قرآن باید بارها و بارها تکرار شود تا تجربه کتابت های پیشین باعث ارتقاء کیفیت قرآن جدید شود.در گذشته که صنعت چاپ نبود خوشنویس بارها و بارها به سفارش اشخاص با خانواده ها یا اماکن مقدسه قرآن مینوشت اما اکنون با پیشرفت تکنولوژی ما بخاطر خود قرآن و برای زینت کلام وحی به کتابت قرآن می پردازیم و احادیث مختلف و متعددی در این رابطه داریم .بطور مثال مضمون این روایت که "هرکس بسم الله الرحمن الرحیم "را به خط زیبا بنوبسد جنت بر او واجب میشود برای حضار سخنی آشناست.
در گذشته به سفارش خانواده ای کتابت می شد و در صفحات سفید انتهای آن تولد فرزندان یادداشت میشد اما اینکه اکنون چنین سفارش و فرهنگی کم رنگ شده به دلیل کمبود تبلیغات است .دارالکتابه در زمینه تعلیم و پرورش بسیار خوب عمل کرده و هنرمندان خوبی پرورش داده و نیز کتابت و چاپ این قرآن که در طول 50-60سال سابقه انجمن خوشنویسان معادل آن را نداشتیم گامی بلند بوده اما آیا ضمانتی برای بستر کتابت توسط این هنرمندان این مرکز وجود دارد؟
.......
استاد محمدعلی قربانی ضمن تشکر از حضار به اختصار به مشکلاتی که در ایام کتابت این اثر داشتند اشاره کرد و گفت:
...بارها و بارها مسائل خاصی پیش آمد اما به دلیل عطشی که به نوشتن داشتم و هنوز هم دارم و انشاا...در آینده هم داشته باشم به طی مسیر ادامه دادم.اراده ای بود بر نوشتن این متن و البته این عطش را مدیون جناب آقای امید بخش،حمایتهای آقای سرابی و آقای خدابنده و دوستان مرکز طبع و نشر هستم ،هم به واسطه پیشنهادی که به من برای شروع این کار دادند و هم حمایتها در سطحی که در آن زمان برایشان مقدور بود و همینطور عشق و شوری که خودم به خط دارم و همیشه میگویم که من خط را کودکانه دوست دارم .
این عوامل باعث شد در طول دو و نیم سال البته با مقداری تاخیر علی رغم اینکه امیدی به چاپش نداشتم و فقط برای فرو نشاندن بخشی از عطشم و با امید به اینکه بتوانم با انرژی بیشتری دوباره کار بهتری را ارائه دهم این قرآن را به اتمام رساندم.البته اکنون هم به کتابت قرآن دیگری مشغولم که تا نیمه رسیده است...
برای هر خوشنویسی که به خصوص به نوشتن خطوط قرآنی مشغول است بالاترین افتخارکتابت کامل قرآن کریم است.
این که من متصل یا متصف به قرآن هستم یا نه ،من اصلا چنین شانی ندارم و چنین شانی برای خودم قائل نیستم .فقط از زاویه زیبایی به قرآن نزدیک شدم.معتقدم از زوایای زیادی میشود به قرآن نزدیک شد ؛از زاویه معرفتی...عرفانی و...
اما فکر میکنم از درگاهی که یک هنرمند میتواند با این متون سرو کار داشته باشد زاویه جمال است.خط جمال است درست مثل شعر که جمال است .کلام خدا جمال را دارد باید خوشنویس تلاش کند به بهترین نحوی آن را ارائه دهد.
من کوچک و مختصر اساتید و هنرجویان مرکز طبع و نشر جمهوری اسلامی ایران بودم.اساتید بزرگی که برخی مثل استاد سلحشور و استاد عطارچیان و..که حضور دارند و اساتید بزرگ دیگری ک حضور ندارند...
من این قرآن را غیر از ساحت اصلی آن که بواسطه حضرت رسول( ص) به ما رسیده به روح سیدالشهدا( ع) که این ایام متعلق به ایشان است تقدیم میکنم و بعد به برادر شهیدم و بعد به پدرم که هیچ نیمه شبی بلند نشدم که ایشان را در حال نماز نبینم و روح مادرم و همسرم که همواره شاید با کج خلقی ها و بی توجهی هایی که یک هنرمند بواسطه تمرکز بر کار دارد را تحمل کرده و البته به اساتید خودم استاد صمدی ،استادبنی رضی و استاد عبدالرضایی و دیگران...
بضاعت کمی به لحاظ هنری است اما کلام کلام خداست.
.......
گزارش پایگاه اطلاع رسانی مصحف " مرکز تخصصی کتابت قرآن کریم " در رابطه با این قرآن تقدیم حضور بینندگان عزیز می شود :
قرآن کتابت شده به سبک نسخ اصیل ایرانی
مرکز طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران پس از سالها پژوهش و تحقیق در حوزه نگارش و علامتگذاری قرآن کریم و تلاش مجدّانه جهت انتشار مصاحفی منطبق بر نیازها و سلایق اقشار مختلف جامعه، با تأسیس دارالکتابه، موضوع خوشنویسی قرآن کریم را با نگاهی تخصصی پیگیری نمود.
هنری که در گذر سالیان متمادی به فراموشی سپرده شده بود.
ورود صنعت چاپ ، بی توجهی متولیان امور و امکانات و توانمندی هایی که رایانه در سالهای اخیر در اختیار بشر قرار داد، موجب مهجوریت مضاعف این هنر قدسی گردید.
هنر خوشنویسی که اساساً با نزول کلام الهی متولد شده و با ظهور هنرمندانی چون علاءالدین تبریزی، میرزا احمد نیریزی و زین العابدین اصفهانی در عرصه کتابت قرآن کریم به اوج رسیده بود، در دوران ستم شاهی و در کنج عزلت هنرمندانی چون میرزا احمد نجفی زنجانی و میرزا طاهر خوشنویس، با زحمات طاقت فرسا زنده نگاه داشته شد و تأسیس دارالکتابه اقدام شایستهای بود که انشاءﷲ رونق دگر باره این هنر را موجب خواهد شد.
ایجاد بستر رشد و ارتقاء هنر کتابت قرآن برای خوشنویسان مستعد و شاخص، از سال ۱۳۹۰ در دستور کار دارالکتابه قرار گرفت. شناسایی برجسته ترین هنرمندان این عرصه از سراسر کشور و برپایی کرسی های تعلیم خطوط قرآنی برای اساتید مسلم این خطوط از اقدامات قابل ذکر در این عرصه است.
این مصحف شریف و مطهر، اولین ثمره این شجره طیّبه است که «تؤتی اکلها کل حین باذن ربها»
و اینک چند مزیّت و ویژگی این مصحف شریف:
1- تکیه بر شیوه نسخ نویسی ایرانی و پایبندی به حفظ اصالتهای این شیوه، شاخص هایی ست که در مصاحف متأخر کمتر شاهد آن بودهایم و این مصحف واحد این خصیصه مهم است.
2- هم سو بودن این مصحف شریف با مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی مبنی بر حمایت از ترویج کتابت قرآن کریم به رسم الخط مفاخر ایرانی.
2- ذوق کتابت و قدرت قلم استاد محمدعلی قربانی در کتابتش متجلی است و همین ویژگیها موجب شده که صفحات مصحف یکدست و پاکیزه و با خطی استوار جلوه گری کند.
3- سعی در رعایت خوانایی، در عین بهره گیری از قابلیت های سهل و ممتنع ترکیبات خط نسخ، نشان از هنرمندی استاد کاتب دارد؛ لازم به ذکر است که مسأله خوانایی قرآن کریم اصل مهمی است که تا حد ممکن باید توسط کاتب قرآن کریم رعایت شود؛ طراحی حروف و تنظیم دقیق اعراب مهمترین اصل این حوزه می باشد.
4- استطاعت کاتب در چینش و جای‌گذاری کلمات و حرکات بر اساس شیوه کم علامت تحقیق شده در مرکز طبع و نشر قرآن کریم ـ که منطبق بر قواعد سواد آموزی فارسی بوده، خوانش کلام الهی را برای مخاطب امروزی بسیار آسان ساخته، تسهیل در امر آموزش قرآن را به دنبال داشته و کمک شایانی به چشمگیر شدن اصل خط می نماید ـ ستودنی است و نباید محدودیت‌هایی را که رعایت قالب صفحات مختوم به آیه و رعایت نکاتی مانند قرار نگرفتن حروف نفی و نهی و ربط و .... در آخر سطور، برای کاتب ایجاد می‌کند از نظر دور داشت و اینجاست که عرصه هنرنمایی استاد خوشنویس، بیش از پیش رخ می‌نماید.
مجموعه کاتبان و خادمان قرآنی در دارالکتابه مرکز طبع و نشر قرآن به فضل خداوند متعال چشم امید دارند تا توفیق ادامه این مسیر نورانی رفیق راهشان باشد.
.......
جهت مشاهده تصاویر این مراسم و صفحاتی از این قرآن نفیس روی تصویر زیر کلیک نمایید
.......
.......
لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمایید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید
