استاد میرزا احمد نیریزی
............................................................................
.............................................................................................................
......................................................
بسم الله الرحمن الرحیم
سعی کن در خط که تا چیزی شوی مثل احمدخان نیریزی شوی
استاد میرزا احمد ابن شمس الدین محمد از مردم نیریز فارس بود. سال تولد وی دقیقاً معلوم نیست اما آنچه از سال 1100 هـ . ق از وی نوشته و گفته و ثبت گردیده است به خوبی معلوم می دارد که وی درسال 1100 که به اصفهان هجرت کرده و در دربار شاه سلطان حسین سکنی می گزیند و آنگونه مورد احترام و وثوق بزرگان علم و سیاست دربار صفوی قرار می گیرد، حداقل 30 سال داشته و مراتب کمال و رشد و پختگی را چنان پیموده بود که به سرعت به اول خطاط شاه مبدل می گردد و چندی نمی گذرد که آثار میرزا احمد نیریزی در ردیف نفیس ترین تحفه های سلطنتی قرار می گیرد که پادشاه ایران به دیگر سلاطین کشورهای مجاور هدیه می کند.
آثار میرزا احمد تا سال 1152 رقم و تاریخ دارد ولی برای آثاری که با رقم نیریزی قبل از 1096 یا پس از 1350 هجری قمری نگاشته و کتابت شده اند به جرات نمی توان مهر تایید زد. حدود 55 سال کتابت مداوم با همت والای مرحوم نیریزی که از حیث ایمان و اخلاق و سلوک و انفاق و عبادت زبان زد خاص و عام بوده، همراه با امکانات ویژه ای که در دربار شاه سلطان حسین در اختیار وی قرارداشته است، چنان بازدهی داشته که بدون شک می توان آن را در حد اعجاز دانست.
...................................................
...................................................
میرزا احمد نیریزی قله ی خط نسخ و قبله ی تمام استادان خط نسخ و کاتبان قرآن کریم است نیریزی از آموزش مرحوم ملا ابراهیم قمی بهره گرفته و مدتی در محضر این یگانه استادش تلمذ کرده و پس از وقوف بر دقایق و ظرائف این خط از آثار مرحوم علاء الدین تبریزی که یک قرن قبل از وی می زیسته نیز مشق کرده است ولی او خود واضع و بوجود آورنده شیوه خاص و ویژه ای در خط نسخ ایرانی است که پس از وی، حدود 300 سال و تاکنون سرمشق همه نسخ نویسان ایرانی قرار گرفته است.
البته میرزا حمد حق استادان خود را بجای آورده و در تعدادی از مرقعات و قطعات نفیس خود از آثار ابراهیم قمی و علاء الدین تبریزی بعنوان استاد نام برده و تواضع کرده است اما با پدید آمدن نسخ ایرانی شیوه نیریزی دیگر تمام اساتید پس از میرزا احمد به هر درجه از استادی و چیره دستی که بوده اند به وی اقتدا کرده و شیوه ی نیریزی را پرورش داده و آراسته و پیراسته و ادامه
داده اند.
محمد هاشم اصفهانی (لؤلؤ) آقا هاشم اصفهانی (زرگر)- محمد شفیع تبریزی- اشرف الکتاب اصفهانی – زین العابدین قزوینی (معجزنگار) – عبداله عاشور- وصال شیرازی – ملاعلی عسکر ارسنجانی- میرزا احمد شاملو- محمد شفیع اصفهانی – فرزندان مرحوم میرزا کوچک وصال (یزدانی- داوری – حکیم- فرهنگ و توحید) از جمله خوشنویسانی هستند که خط و شیوه میرزا احمد نیریزی را با قدرت ادامه داده و نفیس ترین آثار ماندگار نسخ ایرانی را رقم زده اند.
نقل شده که در عهد صفوی یک اشرفی طلای سرخ ایرانی را یک تومان صفوی می گفته اند و ارزش آن برابر با یک گله گوسفند صدتایی بوده است. و این مبلغ بسیار ارزشمندی تلقی می شده است.
میرزا احمد نیریزی که عزیز و مورد توجه شاه سلطان حسین صفوی و سایر امرا و بزرگان و نیز فحول دانشمندان و فضلای زمان بوده در مدت عمر با برکتش 60 هزار تومان صفوی دستمزد گرفته و این ثروت سرشار وی با توجه به زندگی ساده ای که برای خود اختیار کرده بوده است عمدتاً صرف خیرات و مبرات و انفاق می شده است.
از آخرین آثار نیریزی از حیث تاریخ اینچنین بر می آید که میرزا احمد در اواخر سن خود به عراق هجرت کرده و مجاوربارگاه ملکوتی حضرت امیر (ع) شده است.
دعای کمیل به خط وی که رقم 1152 دارد در نجف اشرف کتابت شده است.
...................................................
...................................................
میرزا احمد نیریزی خوشنویس مخصوص دربار بوده و در بسیاری ازآثارش سلطانی رقم می کرده است. تعداد قرآن های کتابت شده توسط وی به همراه رساله ها – زیارت نامه ها – ادعیه و قطعات و مرقعات آنقدر وسیع است که کمتر خوشنویسی تاکنون توفیق این همه مشق یافته است.
برخی در وصف نیریزی پای را از حد اعتدال بیرون نهاده و اعداد کتاب ها و رسال و قرآن های بخط مرحوم نیریزی را به شکلی اغراق آمیز نقل کرده اند.
از مهم ترین آثار نیریزی قرآنی است که در کتاب خانه مجلس نگهداری می شود و به خط نسخ جلی با حاشیه و طلااندازی و تذهیب و جدول و جلد مرصع می باشد که در حد اعجاز بوده و مورد توجه عموم هنرمندان و خوشنویسان است. این کتاب نفیس در سال 1343 به زیور طبع آراسته و هم اکنون در بسیاری از کتابخانه های شخصی موجود است.
سال فوت و درگذشت نیریزی دقیقاً مشخص نیست و در مورد محل درگذشت مرحوم نیریزی نیز دقیقاً نمی توان حجت و نشانه ای محکم ارائه کرد.
به روان پاک آن بزرگ عرصه هنر و این آفتاب مشعشع خطه فارس درود می فرستیم.
با تشکر از استاد مجید رستگار ( از استان فارس ) برای ارسال این گزارش
...................................................
...................................................
لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمائید
